Αυτό που είναι νεκρό, ...μπορεί να μην πεθάνει ποτέ...
Της Βασιλικής Γερμάνη
Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα παράξενο αστέρι "ζόμπι" που μετατράπηκε σε σουπερνόβα όχι μόνο μία, αλλά δύο φορές!
Αναφέρω την πρώτη γραμμή μιας επιστολής που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature, «Κάθε σουπερνόβα που παρατηρήθηκε μέχρι τώρα θεωρείται ως η τερματική έκρηξη ενός αστέρα». Με άλλα λόγια, όταν ένα τεράστιο αστέρι εκρήγνυται , πρέπει να παραμένει νεκρό. Αυτό είναι κάτι που οι αστρονόμοι έχουν δει χιλιάδες φορές χωρίς απολύτως καμία εξαίρεση.
Αυτό συνέβαινε μέχρι τώρα.
Για πρώτη φορά, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα αστέρι που έχει περάσει από τη κατάσταση σουπερνόβα πολλές φορές. Αυτό το "αστέρι ζόμπι" - το οποίο εξερράγη τουλάχιστον δύο φορές τα τελευταία 60 χρόνια μόνο του - έχει προβληματίσει τους επιστήμονες προκαλώντας πολλές από τις υπάρχουσες θεωρίες σχετικά με το πως τεράστια αστέρια τελειώνουν τη ζωή τους.
«Αυτή η σουπερνόβα ανατρέπει όλα όσα πιστεύαμε ή ότι γνωρίζαμε για το πώς αυτές λειτουργούν», δήλωσε σε συνέντευξή του ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Lair Arcavi, ένας μεταδιδακτορικός συνεργάτης της NASA στο Πανεπιστήμιο της Santa Barbara στη Καλιφόρνια και στο παρατηρητήριο Las Cumbres. "Είναι το μεγαλύτερο παζλ που έχω συναντήσει εδώ και σχεδόν μια δεκαετία που μελετάω τις αστρικές εκρήξεις".
Το ασυνήθιστο αστέρι, που ονομάζεται iPTF14hls, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2014 από το Palomar Transient Factory (PTF), μια πλήρως αυτοματοποιημένη έρευνα ευρείας περιοχής που έχει σχεδιαστεί για να εντοπίζει κοσμικά αντικείμενα των οποίων η φωτεινότητα φθίνει με την πάροδο του χρόνου - όπως για παράδειγμα τα μεταβλητά αστέρια και φυσικά, οι σουπερνόβα.
Όταν η διεθνής ομάδα αστρονόμων διαπίστωσε για πρώτη φορά την έκρηξη, μια φασματική ανάλυση έδειξε ότι ήταν απλώς ένα σουπερνόβα τύπου ΙΙ-Ρ, του οποίου η φωτεινότητα πιθανότατα θα εξασθενούσε μετά από περίπου 100 ημέρες. Όμως το Supernova iPTF14hls, είχε διαφορετικό σχέδιο.
Παρόλο που το Supernova iPTF14hls αρχικά "ξεθώριαζε" μετά την έκρηξη του 2014, μέσα σε λίγους μήνες άρχισε μυστηριωδώς να αυξάνει την φωτεινότητα του ξανά. Κατά τη διάρκεια των τριών ετών, το iPTF14hls κυμάνθηκε μεταξύ φωτεινών και λιγότερο φωτεινών (αχνών) καταστάσεων, τουλάχιστον πέντε φορές.
«Αυτό ήταν ένα από αυτά τα γεγονότα», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Peter Nugent, ανώτερος επιστήμονας στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence του Πανεπιστημίου του Berkeley. «Αρχικά θεωρήσαμε ότι ήταν απολύτως φυσιολογικό και βαρετό. Στη συνέχεια όμως έμεινε φωτεινό και δεν άλλαζε, για μήνες»
Όταν οι αστρονόμοι διαπίστωσαν ότι το iPTF14hls δεν ήταν σαν μια κοινή σουπερνόβα, αποφάσισαν να ανατρέξουν στην αρχή και να ψάξουν τα δεδομένα του αρχείου τους. Οι ερευνητές έμειναν άφωνοι όταν διαπίστωσαν ότι το 1954, μια άλλη έκρηξη καταγράφηκε στην ίδια θέση με αυτή του iPTF14hls. Με κάποιο τρόπο, το αστέρι επέζησε της πρώτης έκρηξής του, περίμενε 60 χρόνια και στη συνέχεια εξερράγη ξανά.
Αν και οι ερευνητές εξακολουθούν να είναι αβέβαιοι για το τι προκάλεσε το iPTF14hls να περάσει από την κατάσταση σουπερνόβα δύο φορές, μια θεωρία είναι ότι το "ζόμπι αστέρι" είναι στην πραγματικότητα ένα "παλλόμενο ζεύγος ασταθών σουπερνόβα".
«Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, είναι πιθανό ότι αυτό ήταν το αποτέλεσμα ενός πολύ θερμού αστέρα τεράστιας μάζας που δημιούργησε αντιύλη στον πυρήνα του», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Daniel Kasen, καθηγητής φυσικής και αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια. «Αυτό θα έκανε το αστέρι να γίνει με βία ασταθές και λογικά να υποστεί επανειλημμένες έντονες εκρήξεις σε περιόδους ετών.» Οι συντάκτες της μελέτης υπολόγισαν ότι πριν από την πρώτη έκρηξη, το αστέρι είχε μάζα τουλάχιστον 50 φορές περισσότερη από αυτή που έχει ο Ήλιος (και αρκετά πιο μεγάλο σε μέγεθος).
«Αυτές οι εκρήξεις αναμενόταν να παρατηρηθούν μόνο στο πρώιμο σύμπαν και θα έπρεπε να έχουν εξαφανιστεί σήμερα», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Andy Howell, ηγέτης της ομάδας σουπερνόβα LCO. «Αυτό το γεγονός είναι παρόμοιο σαν να βρίσκουμε σήμερα έναν δεινόσαυρο ζωντανό. Αν βρίσκατε κάποιον, θα ρωτούσατε αν ήταν πραγματικά δεινόσαυρος; »
Χρησιμοποιώντας το παγκόσμιο δίκτυο τηλεσκοπίων της LCO, το οποίο έχει σχεδιαστεί ειδικά για συνεχείς παρατηρήσεις, οι αστρονόμοι θα συνεχίσουν να παρακολουθούν το iPTF14hls για αλλαγές στη φωτεινότητα με την πάροδο του χρόνου.
«Δεν θα μπορούσαμε να κρατήσουμε καταγραφές για τη συμπεριφορά του iPTF14hls και όλα τα έως τώρα δεδομένα τα οποία αμφισβητούν όλες τις υπάρχουσες θεωρίες για τις σουπερνόβα, για τόσο μακρά χρονικά διαστήματα αν δεν ήταν για το παγκόσμιο δίκτυο τηλεσκοπίων», δήλωσε ο Arcavi. «Δεν βλέπω την ώρα να δω τι άλλο θα βρούμε συνεχίζοντας να βλέπουμε τον ουρανό με τους νέους τρόπους που μας επιτρέπει μια τέτοια εγκατάσταση».
Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα παράξενο αστέρι "ζόμπι" που μετατράπηκε σε σουπερνόβα όχι μόνο μία, αλλά δύο φορές!
Αναφέρω την πρώτη γραμμή μιας επιστολής που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature, «Κάθε σουπερνόβα που παρατηρήθηκε μέχρι τώρα θεωρείται ως η τερματική έκρηξη ενός αστέρα». Με άλλα λόγια, όταν ένα τεράστιο αστέρι εκρήγνυται , πρέπει να παραμένει νεκρό. Αυτό είναι κάτι που οι αστρονόμοι έχουν δει χιλιάδες φορές χωρίς απολύτως καμία εξαίρεση.
Αυτό συνέβαινε μέχρι τώρα.
Για πρώτη φορά, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα αστέρι που έχει περάσει από τη κατάσταση σουπερνόβα πολλές φορές. Αυτό το "αστέρι ζόμπι" - το οποίο εξερράγη τουλάχιστον δύο φορές τα τελευταία 60 χρόνια μόνο του - έχει προβληματίσει τους επιστήμονες προκαλώντας πολλές από τις υπάρχουσες θεωρίες σχετικά με το πως τεράστια αστέρια τελειώνουν τη ζωή τους.
«Αυτή η σουπερνόβα ανατρέπει όλα όσα πιστεύαμε ή ότι γνωρίζαμε για το πώς αυτές λειτουργούν», δήλωσε σε συνέντευξή του ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Lair Arcavi, ένας μεταδιδακτορικός συνεργάτης της NASA στο Πανεπιστήμιο της Santa Barbara στη Καλιφόρνια και στο παρατηρητήριο Las Cumbres. "Είναι το μεγαλύτερο παζλ που έχω συναντήσει εδώ και σχεδόν μια δεκαετία που μελετάω τις αστρικές εκρήξεις".
Το ασυνήθιστο αστέρι, που ονομάζεται iPTF14hls, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2014 από το Palomar Transient Factory (PTF), μια πλήρως αυτοματοποιημένη έρευνα ευρείας περιοχής που έχει σχεδιαστεί για να εντοπίζει κοσμικά αντικείμενα των οποίων η φωτεινότητα φθίνει με την πάροδο του χρόνου - όπως για παράδειγμα τα μεταβλητά αστέρια και φυσικά, οι σουπερνόβα.
Όταν η διεθνής ομάδα αστρονόμων διαπίστωσε για πρώτη φορά την έκρηξη, μια φασματική ανάλυση έδειξε ότι ήταν απλώς ένα σουπερνόβα τύπου ΙΙ-Ρ, του οποίου η φωτεινότητα πιθανότατα θα εξασθενούσε μετά από περίπου 100 ημέρες. Όμως το Supernova iPTF14hls, είχε διαφορετικό σχέδιο.
Παρόλο που το Supernova iPTF14hls αρχικά "ξεθώριαζε" μετά την έκρηξη του 2014, μέσα σε λίγους μήνες άρχισε μυστηριωδώς να αυξάνει την φωτεινότητα του ξανά. Κατά τη διάρκεια των τριών ετών, το iPTF14hls κυμάνθηκε μεταξύ φωτεινών και λιγότερο φωτεινών (αχνών) καταστάσεων, τουλάχιστον πέντε φορές.
«Αυτό ήταν ένα από αυτά τα γεγονότα», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Peter Nugent, ανώτερος επιστήμονας στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence του Πανεπιστημίου του Berkeley. «Αρχικά θεωρήσαμε ότι ήταν απολύτως φυσιολογικό και βαρετό. Στη συνέχεια όμως έμεινε φωτεινό και δεν άλλαζε, για μήνες»
Όταν οι αστρονόμοι διαπίστωσαν ότι το iPTF14hls δεν ήταν σαν μια κοινή σουπερνόβα, αποφάσισαν να ανατρέξουν στην αρχή και να ψάξουν τα δεδομένα του αρχείου τους. Οι ερευνητές έμειναν άφωνοι όταν διαπίστωσαν ότι το 1954, μια άλλη έκρηξη καταγράφηκε στην ίδια θέση με αυτή του iPTF14hls. Με κάποιο τρόπο, το αστέρι επέζησε της πρώτης έκρηξής του, περίμενε 60 χρόνια και στη συνέχεια εξερράγη ξανά.
Αν και οι ερευνητές εξακολουθούν να είναι αβέβαιοι για το τι προκάλεσε το iPTF14hls να περάσει από την κατάσταση σουπερνόβα δύο φορές, μια θεωρία είναι ότι το "ζόμπι αστέρι" είναι στην πραγματικότητα ένα "παλλόμενο ζεύγος ασταθών σουπερνόβα".
«Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, είναι πιθανό ότι αυτό ήταν το αποτέλεσμα ενός πολύ θερμού αστέρα τεράστιας μάζας που δημιούργησε αντιύλη στον πυρήνα του», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Daniel Kasen, καθηγητής φυσικής και αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια. «Αυτό θα έκανε το αστέρι να γίνει με βία ασταθές και λογικά να υποστεί επανειλημμένες έντονες εκρήξεις σε περιόδους ετών.» Οι συντάκτες της μελέτης υπολόγισαν ότι πριν από την πρώτη έκρηξη, το αστέρι είχε μάζα τουλάχιστον 50 φορές περισσότερη από αυτή που έχει ο Ήλιος (και αρκετά πιο μεγάλο σε μέγεθος).
«Αυτές οι εκρήξεις αναμενόταν να παρατηρηθούν μόνο στο πρώιμο σύμπαν και θα έπρεπε να έχουν εξαφανιστεί σήμερα», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Andy Howell, ηγέτης της ομάδας σουπερνόβα LCO. «Αυτό το γεγονός είναι παρόμοιο σαν να βρίσκουμε σήμερα έναν δεινόσαυρο ζωντανό. Αν βρίσκατε κάποιον, θα ρωτούσατε αν ήταν πραγματικά δεινόσαυρος; »
Χρησιμοποιώντας το παγκόσμιο δίκτυο τηλεσκοπίων της LCO, το οποίο έχει σχεδιαστεί ειδικά για συνεχείς παρατηρήσεις, οι αστρονόμοι θα συνεχίσουν να παρακολουθούν το iPTF14hls για αλλαγές στη φωτεινότητα με την πάροδο του χρόνου.
«Δεν θα μπορούσαμε να κρατήσουμε καταγραφές για τη συμπεριφορά του iPTF14hls και όλα τα έως τώρα δεδομένα τα οποία αμφισβητούν όλες τις υπάρχουσες θεωρίες για τις σουπερνόβα, για τόσο μακρά χρονικά διαστήματα αν δεν ήταν για το παγκόσμιο δίκτυο τηλεσκοπίων», δήλωσε ο Arcavi. «Δεν βλέπω την ώρα να δω τι άλλο θα βρούμε συνεχίζοντας να βλέπουμε τον ουρανό με τους νέους τρόπους που μας επιτρέπει μια τέτοια εγκατάσταση».
