Ιχνηλάτης (Pathfinder)

Της Βασιλικής Γερμάνη Οι άνθρωποι πάντα  έχουν ασκήσει κάποια μορφή αστρονομίας. Για χιλιάδες χρόνια, αυτό γίνονταν με τη παρατήρηση του φωτός που μπορούσαν να δουν τα μάτια μας  – είτε χωρίς βοήθεια είτε με διάφορα όργανα, όπως αστρολάβοι ή τηλεσκόπια. Ο 20ος αιώνας έφερε νέους τύπους τηλεσκοπίων, που ανιχνεύουν το «φως» που δεν μπορούμε να δούμε: υπέρυθρες ακτίνες, ακτίνες Χ και ούτω καθεξής. Σήμερα βρισκόμαστε μάρτυρες της γένεσης ενός εντελώς καινούργιου τύπου αστρονομίας που δεν χρησιμοποιεί καθόλου φως. Χρησιμοποιεί βαρυτικά κύματα. Τα βαρυτικά κύματα είναι πτυχώσεις που στρεβλώνουν τον χωρόχρονο. Οι ανιχνευτές μας εντοπίζουν αυτά τα κύματα από γεγονότα όπως η συγχώνευση δύο μελανών οπών. Βασικές γνώσεις Σύμφωνα με τη θεωρία της σχετικότητας, η βαρύτητα δρα σαν ρεύματα στον ωκεανό του χωροχρόνου, τραβώντας απαλά τους πλανήτες και τα αστέρια. Τα βαρυτικά κύματα εμφανίζονται σαν διπλώσεις της επιφάνειας αυτού του κοσμικού ωκεανού, που παράγονται είτε απ...

Της Βασιλικής Γερμάνη Στις 17 Αυγούστου, η Μητέρα Φύση έδωσε ένα δώρο στους αστρονόμους τόσο πολύτιμο που κανείς δε θα μπορούσε να φανταστεί: τα κύματα βαρύτητας δύο αστέρων νετρονίων που στρέφουν προς τα μέσα και βρίσκονταν σε φάση συγχώνευσης, έδωσαν λίγο αργότερα και μια έκρηξη ακτίνων γάμα από το ίδιο κομμάτι του ουρανού. Αυτός ο διπλός κοσμικός “χαμός” ανακοινώθηκε επίσημα σήμερα 16 Οκτωβρίου, μετά από σχεδόν δύο μήνες φημών. Αποδεικνύει μάλιστα μια μακρόχρονη θεωρία περί μιας αινιγματικής τάξης κοσμικών κατακλυσμών ενώ εδραιώνει ταυτόχρονα και μια νέα επαναστατική εποχή, την εποχή της αστρονομίας πολλαπλών μηνυμάτων. Η ακολουθία των εκδηλώσεων ξεκίνησε στις 8:41 π.μ. Ανατολική ώρα, όταν ένα σύνολο βαρυτικών κυμάτων άρχισε να εντοπίζεται μέσω του ανιχνευτή Virgo κοντά στην Πίζα της Ιταλίας. Τα ίδια κύματα διαπέρασαν και τον ανιχνευτή LIGO στο Livingston, της Λουιζιάνα, μόλις 22 χιλιοστά του δευτερολέπτου αργότερα και τον διπλό ανιχνευτή LIGO στο Hanford της Ουάσιγκτον, μ...

Της Βασιλικής Γερμάνη Σε μια πρωτοποριακή μελέτη για πάνω από δέκα χρόνια, οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει δύο υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες, σε απόσταση εκατοντάδων εκατομμύριων έτων φωτός από τη Γη, να κινούνται σε τροχιά η μια γύρω από την άλλη. «Για πολύ καιρό ψάχναμε στο διάστημα για να βρούμε ένα ζευγάρι από αυτές τις υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες σε τροχιά, ως αποτελεσμα της συγχώνευσης δύο γαλαξιών», δήλωσε ο καθηγητής Greg Taylor του Πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού. «Αν και θεωρήσαμε ότι αυτό επρέπε να συμβαίνει, κανείς δεν το είχε δει μέχρι τώρα.» Σε περίπου 750 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, στο κέντρο της συγχώνευσης αρχαίων γαλαξιών, βρίσκονται δύο από τις μεγαλύτερες μαύρες τρύπες που έχουν βρεθεί ποτέ, με μια συνδυασμένη μάζα που είναι 15 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Ο Taylor εργάστηκε μαζί με τον συντάκτη της επιστημονικής αυτής δημοσίευσης (paper), αλλά και μαζί με τον Karishma Bansal μεταπτυχιακό φοιτητή στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας, καθώς επ...

Της Βασιλικής Γερμάνη Μια θεαματική «παράσταση» στον ουρανό του 2022, θα τραβήξει το βλέμμα όλων των ασχολούμενων με την αστρονομία και μη. Δύο αστέρια θα συγχωνευθούν σε ένα, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες αερίου σε μια έκρηξη που είναι γνωστή ως κόκκινος καινοφανής (red nova). Με φαινόμενο μέγεθος 2, θα είναι τόσο φωτεινό,  όσο είναι ο πολικός αστέρας (Polaris) στον ουρανό, και λίγο χαμηλότερα σε φωτεινότητα από τον Σείριο (Sirius) και τον Βέγα (Vega). Η σύγκρουση θα γίνει στον αστερισμό του Κύκνου και θα είναι ορατή για χρονικό διάστημα έως και έξι μηνών. Αυτό το γεγονός είναι αρκετά εντυπωσιακό. Για τους αστρονόμους βέβαια ακόμη εντυπωσιακότερο είναι το γεγονός ότι ποτέ ξανά δεν ήταν σε θέση να προβλέψουν τη δημιουργία ενός καινοφανούς (nova) στο παρελθόν. Αλλά ο Λόρενς Μόλναρ (Lawrence Molnar), καθηγητής Αστρονομίας και Φυσικής στο κολέγιο Κάλβιν (Calvin College), βρήκε ένα ζευγάρι άστρων με περίεργη συμπεριφορά το οποίο έδινε μια ένδειξη για...

Της Βασιλικής Γερμάνη   …όπου υπάρχει ζέστη και νερό υπάρχει και ζωή…   Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από το 1977, όπου μια ομάδα θαλάσσιων ερευνητών στη Γη ανακάλυψε κάτι που πριν μόνο θεωρητικά προσεγγίζονταν: ότι ρωγμές στον πυθμένα του ωκεανού απελευθέρωναν θερμότητα, η οποία ζέσταινε το νερό  (συχνά βράζοντάς το). Γύρω από αυτές τις οπές όχι μόνο βρήκαν αποικίες από μαλάκια, ανθεκτικά μικρόβια και σκουλήκια γιγάντιων σωλήνων, αλλά και άλλα, πιο εντυπωσιακά πλάσματα, τα οποία ζουν πολύ κοντά ή ακόμη και “μέσα” σε αυτά τα μικρά υποθαλάσσια “ηφαίστεια”. Τώρα, η NASA ανακοίνωσε ότι έχει έμμεσες ενδείξεις για υδροθερμικές οπές και πέρα από τη Γη. Στις συναντήσεις του με το φεγγάρι του Κρόνου, τον Εγκέλαδο, το σκάφος Cassini, βρήκε χημικά που σχετίζονται με τέτοιου είδους γεγονότα. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science και προστίθενται πλέον στον κατάλογο των στοιχείων, που ενδυναμώνουν την πεποίθηση ότι πιθανώς ο Εγκέλαδος να φιλ...

Της Βασιλικής Γερμάνη Καθώς το σύμπαν επεκτάθηκε μετά την Μεγάλη Έκρηξη, οι γαλαξίες εξαπλώθηκαν και πολλοί από αυτούς συγκεντρώθηκαν σε γιγαντιαίες συστάδες που μπορούν να θεωρηθούν ως «αστικά κέντρα» του Κόσμου. Και ενώ οι περισσότεροι γαλαξίες δεν έχουν ευδιάκριτο μοτίβο στον προσανατολισμό τους μέσα στον περιβάλλοντα χώρο τους, μερικοί από τους μεγαλύτερους γαλαξίες που είναι γνωστοί , συχνά εντοπίζονται να “δείχνουν” προς τους γείτονές τους. Οι αστρονόμοι έχουν από καιρό αμηχανία εξαιτίας αυτού του προσανατολισμού των τεράστιων γαλαξιών, χωρίς να γνωρίζουν πώς ή πότε συνέβη αυτό. Αλλά τώρα, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, οι ερευνητές  διαπίστωσαν ότι αυτή η ευθυγράμμιση των μεγάλων γαλαξιών, σε σχέση με το περιβάλλον τους, συνέβη πριν 10 δισεκατομμύρια χρόνια. Χρησιμοποιώντας το Hubble, η διεθνής ομάδα «κοίταξε σε κοσμικό χρόνο για να παρατηρήσει 65 μακρινές ομάδες γαλαξιών των οποίων το φως κάνει δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει στη Γη....

Της Βασιλικής Γερμάνη Οι αστρονόμοι μόλις πριν δύο ημέρες, έφεραν σε απευθείας σύνδεση ένα ραδιοτηλεσκόπιο που είναι (σχεδόν) στο μέγεθος της Γης. Το τηλεσκόπιο Event Horizon, έχει σκοπό να επιτύχει κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ πριν: «την απεικόνιση του χώρου γύρω από μια μαύρη τρύπα σε όλη τη διαδρομή μέχρι τον ορίζοντα γεγονότων της». Ένας από τους στόχους του τηλεσκοπίου, είναι περιοχή στο Α* του Τοξότη, ή αλλιώς Sgr Α * για συντομία. (Είναι το αντικείμενο από το οποίο πήρε τη διεύθυνσή του και αυτό εδώ το blog : sgr-a .blogspot.com). Το Sgr Α * είναι μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία, με μάζα περίπου 4 εκατομμύρια ήλιους. Επειδή είναι τόσο τεράστια και τόσο (σχετικά) κοντά, σε απόσταση 25.600 ετών φωτός, είναι η μεγαλύτερη μαύρη τρύπα “ορατή” στον ουρανό μας. Αλλά ο χαρακτηρισμός «μεγάλη» είναι ένας σχετικός όρος, καθώς οι τρέχουσες εκτιμήσεις τοποθετούν το μέγεθός της, γύρω στις 100 Αστρονομικές Μονάδες (AU) ή και λιγότερο. Μία Αστρονομική Μονάδ...